Waarom plakt een magneet aan de koelkast?
In deze lesbrief staat het voorbereidings- en verwerkingsmateriaal voor op schhol bij de les 'Magnetisme, aantrekken of afstoten' voor groep 5.
Magneten vind je overal om je heen. Je kunt er briefjes mee op de koelkast plakken of ermee spelen. Magneten kunnen elkaar aantrekken of afstoten. De aarde zelf is één grote magneet. Aan het begin van de les word je geprikkeld met een paar demonstraties van magnetisme.
Je gaat daarna aan de slag volgens de stappen van onderzoekend leren om alles over magneten uit te vinden: bijvoorbeeld dat ze altijd twee polen hebben, dat niet alles blijft ‘plakken’ aan een magneet en dat een magneet zwakkere en sterkere plekken heeft. Je werkt aan je onderzoekende houding en bouwt je kennis over magneten uit.
Lesdoel
Je maakt proefondervindelijk kennis met de geheimen van het magnetisme en oefenen met het stellen van vragen.
Deze les sluit aan bij:
Kerndoel 42, 44 en 45 - Oriëntatie op jezelf en de wereld > Natuur en techniek
Deze les is ook te boeken als onderdeel van het Wetenschap- & technologiemenu.
Met behulp van magnetisme kan een magneet voorwerpen aantrekken. Maar kan een magneet elk voorwerp aantrekken?
Je kunt op deze vraag natuurlijk direct ja of nee zeggen, maar hoe weet je dat nu zeker? Om hier achter te komen zullen de leerlingen iets moeten doen. Ze moeten een proefje bedenken om dit te testen.
Je zou bijvoorbeeld het volgende kunnen doen:
- Je verzamelt allerlei voorwerpen. Of magnetisme werkt hangt af van het materiaal waar een voorwerp van gemaakt is. Probeer daarom voorwerpen van verschillende materialen te vinden, bijvoorbeeld luciferhoutjes, spijkers, paperclips, een stuiterbal of een pen.
- Door vervolgens met de magneet langs de voorwerpen te gaan kun je kijken welke voorwerpen de magneet aantrekt.
- En? Welke voorwerpen werden er aangetrokken? En welke niet?
In de les zal het de leerlingen duidelijk worden waarom sommige voorwerpen wel of juist niet door een magneet worden aangetrokken.
Eventueel kunt u na afloop van bovenstaande onderzoek dit filmpje in de klas tonen van SchoolTV. Hierin leggen ze de basis uit over hoe magneten werken en hoe je zelf een magneet kunt maken.
Waarschijnlijk hebben de leerlingen wel vragen over magneten en magnetisme.
Verzamel deze vragen en neem ze mee naar de Museon-les om te kijken of de leerlingen hun eigen vragen kunnen beantwoorden met hun eigen onderzoek in de les.
Tijdens de les worden de leerlingen geënthousiasmeerd door een aantal demonstraties van magnetisme. Ze zien bijvoorbeeld hoe je met een magneet dingen kunt laten bewegen en zweven.
De leerlingen gaan vooral zelf aan de slag volgens de stappen van onderzoekend leren om alles over magneten uit te vinden. Voor iedere leerling is er een setje met eigen magneten om de verschillende onderzoekjes te doen.
Ze ontdekken bijvoorbeeld dat magneten altijd twee polen hebben, dat niet alles blijft ‘plakken’ aan een magneet en dat een magneet zwakkere en sterkere plekken heeft.
Foto: Wikimedia Creative Commons
Aan het einde van de les hebben de leerlingen antwoorden gekregen op hun eigen vragen over magneten en magnetisme. De les wordt afgesloten met een bijzondere proef over elektromagneten. Mogelijk levert dit proefje weer nieuwe vragen op bij de leerlingen.
Na de les zijn hopelijk de meeste vragen van de leerlingen over de werking van magneten beantwoord, maar er zijn nog veel meer dingen waarbij magneten en magnetisme een rol speelt. In deze verwerking vindt u een aantal ideeën om dit in de klas te bespreken / te doen.
Zo zijn er nog meer leuke proefjes te doen met magneten, ook in de klas. Via deze link van proefjes.nl vindt u er een aantal.
Hieronder is er nog een quiz met 9 vragen, die na het doen van de museumles voor de leerlingen goed te beantwoorden moeten zijn. De antwoorden staan ook in hetzelfde bestand.
Elektromagneet
Aan het einde van de museumles hebben de leerlingen kennis gemaakt met elektromagneten via een bijzondere proef. Meer informatie over elektromagneten, hoe je ze zelf kunt maken en hoe je met een elektromagneet elektriciteit kunt opwekken, kun je in het volgende aflevering van Nieuws uit de natuur bekijken over magneten en elektriciteit vanaf 8.57 min.
De aarde als magneet en een kompas
Ook onze aarde is eigenlijk een grote magneet. In het midden van de aarde, de kern, zit vloeibaar ijzer dat constant beweegt. Die magnetische kern zorgt voor het aardmagnetisch veld. Hierdoor kun je met een kompas de weg vinden. Kijk maar naar onderstaand filmpje van Schooltv voor een uitleg over hoe en kompas werkt en hoe je het kunt gebruiken.
Deze pdf van NTR Schooltv geeft extra informatie over magneten en magnetisme. https://www.schooltv.nl/.pdf
Deze pagina van Wikikids geeft veel informatie over de werking van verschillende magneten en een proefje over het zelf maken van een kompas.
https://wikikids.nl/Hoe_maak_je_iets_van_ijzer_magnetisch
Website van Natuurinformatie met informatie over de aarde als magneet.
http://www.natuurinformatie.nl